ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Η έννοια της επιθετικότητα έχει αρνητική σημασία για την κοινωνία μας και μας φέρνει στο μυαλό επιθετικές και παραβατικές συμπεριφορές. Έχει σημασία να προσπαθήσουμε να αποσυνδέσουμε την έννοια της επιθετικότητας από την εκδηλούμενη επιθετική συμπεριφορά για να κατανοήσουμε ότι εκτός από μία αντίδραση στη ματαίωση, η επιθετικότητα είναι και βασική πηγή ενέργειας του ατόμου. Τη σημασία της επιθετικότητας τη συναντάμε αν παρατηρήσουμε και προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη στάση των μικρών παιδιών.

Σύμφωνα με τον Donald Winnicott (παιδίατρος-ψυχαναλυτής), επιθετικότητα υπάρχει πριν από την απαρτίωση της προσωπικότητας (μωρό κλωτσάει στη μήτρα, μασάει τη θηλή του μαστού). Η επιθετικότητα λοιπόν στην αρχή είναι συνώνυμη της κινητικής δραστηριότητας άρα της σωματικής λειτουργίας.

Για παράδειγμα τα βρεφικά χτυπήματα οδηγούν στην ανακάλυψη του κόσμου που δεν συμπίπτει με τον εαυτό του βρέφους και έτσι ξεκινάνε οι σχέσεις με τα εξωτερικά αντικείμενα. Έτσι η επιθετικότητα οδηγεί το βρέφος που αρχικά αντιλαμβάνεται το περιβάλλον σαν μία προέκταση
του εαυτού του, στην καθιέρωση ενός σαφούς διαχωρισμού ανάμεσα στον εαυτό και στον μη εαυτό δηλαδή το βρέφος αρχίζει να νιώθει ότι είναι μια, ξεχωριστή από το περιβάλλον του, οντότητα. Αυτό λοιπόν που σύντομα θα γίνει επιθετική συμπεριφορά, στην αρχή δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια απλή παρόρμηση που οδηγεί στην κίνηση και την εξερεύνηση.

Επομένως η επιθετικότητα συμβάλλει στη συγκρότησης του ψυχισμού του παιδιού δηλαδή σταδιακά το παιδί αρχίζει να διαχειρίζεται τον εσωτερικό του κόσμο, να τον διαφοροποιεί από τον εξωτερικό κόσμο και να γνωρίζει τα αντικείμενα.

Μέσα από την επιθετικότητα το ζωηρό παιδί αποφορτίζεται και ανακουφίζεται ενώ το συνεσταλμένο παιδί έχει την τάση να βρίσκει την επιθετικότητα, όχι στον εαυτό του αλλά κάπου αλλού. Το αποτέλεσμα είναι ότι το ζωηρό παιδί ανακαλύπτει ότι η εκδηλωμένη εχθρότητα είναι
περιορισμένη και αναλώσιμη ενώ το συνεσταλμένο παιδί δεν φτάνει ποτέ σε κάποια ικανοποιητική αποφόρτιση αλλά συνεχίζει να αναμένει κάποια δυσκολία. Επίσης μερικά συνεσταλμένα παιδιά τείνουν να νομίζουν ότι οι δικές τους επιθετικές παρορμήσεις οι οποίες έχουν απωθηθεί προέρχονται από τους άλλους, με αποτέλεσμα να νιώθουν συνέχεια ότι απειλούνται.

Χρειάζεται αρκετός χρόνος στο βρέφος και στο παιδί για να κυριαρχήσει στις επιθετικές του παρορμήσεις και να τις ελέγξει χωρίς να χάσει την ικανότητα να γίνεται επιθετικό όταν πρέπει.

Όταν είναι επαρκής πια η απαρτίωση του εγώ, ώστε το παιδί να μπορεί να εκτιμήσει τη μητρική μορφή τότε μέρος της επιθετικότητας αλλάζει μορφή και θα εκφράζεται πλέον σαν θλίψη ή σαν ενοχή για τη ζημιά που έγινε στο αγαπημένο πρόσωπο σε περιόδους αναστάτωσης.

Η ενοχή μπορεί να είναι ανεκτή μόνο με τη ζωντανή παρουσία μιας μητέρας και ενός πατέρα που του δίνουν δυνατότητες επανόρθωσης. Μέσω αυτής της διαδικασίας μεγάλο μέρος της επιθετικότητας αρχίζει να μετασχηματίζεται σε κοινωνικές δραστηριότητες οδηγώντας ομαλά το παιδί σε υγιή κοινωνική ζωή.

Το παιδί αρχίζει να διαχειρίζεται τον εσωτερικό και τον εξωτερικό του κόσμο αφήνοντας μεταξύ τους τον ενδιάμεσο χώρο του παιχνιδιού και του ονείρου.